Nel mondo di oggi, Lingue eschimo-aleutine è un argomento che sta guadagnando sempre più rilevanza e attenzione. Da anni Lingue eschimo-aleutine è oggetto di studio e di interesse per diversi settori della società, dalla scienza alla politica, passando per l'arte e la cultura. Col passare del tempo, Lingue eschimo-aleutine diventa un punto centrale di dibattito e riflessione, generando opinioni contrastanti e posizioni diverse. Questo è il motivo per cui è fondamentale approfondire la nostra conoscenza e comprensione di Lingue eschimo-aleutine, per essere in grado di affrontarlo in modo completo e prendere decisioni informate sul suo impatto sulle nostre vite. In questo articolo esploreremo le diverse sfaccettature di Lingue eschimo-aleutine e analizzeremo la sua importanza nel contesto attuale, nonché le implicazioni che ha per il futuro.
Lingue eschimo-aleutine | |
---|---|
Parlato in | ![]() ![]() ![]() |
Tassonomia | |
Filogenesi | — |
Codici di classificazione | |
ISO 639-2 | -
|
ISO 639-5 | esx
|
Linguist List | eska (EN)
|
Glottolog | eski1264 (EN)
|
![]() | |
Le lingue eschimo-aleutine (chiamate escaleutine, eschimesi o macroeschimesi) formano una famiglia linguistica, nativa della Groenlandia, del Canada settentrionale, dell'Alaska, e di alcune parti della Siberia (dove hanno avuto origine).[1] Questa famiglia è composta dalle lingue eschimesi (conosciute come Inuit) nel nord dell'Alaska, del Canada ed in Groenlandia, dalle lingue yupik nell'Alaska sud-occidentale ed in Siberia, e dalla singola lingua aleutina delle Isole Aleutine e delle Isole Pribilof. [2]
Eschimese è un esonimo di origine algonchina ed è un nome di cui viene sconsigliato l'uso, ma si mantiene per indicare le lingue Yuit-Yup'ik-Inuit nel loro insieme. In Canada si preferisce usare Inuit. In Alaska si preferiscono Yup'ik, Inupiaq, o Inuit, a seconda del popolo a cui ci si riferisce.[3]
Tradizionalmente le lingue eschimesi si dividono in Inuit e Yup'ik (o Yup'ik-Yuit). Ad ogni modo, anche se può essere tecnicamente corretto sostituire il termine eschimese con Yup'ik in questa classificazione, ciò non si può accettare per la maggior parte delle lingue inuit. Inoltre la dicotomia siberiano-alaskiana sembra essere più geografica che linguistica.
Lingue eschimo-aleutine
Secondo Ethnologue la famiglia linguistica eschimo-aleutina è così composta:
Le eschimo-aleutine sono imparentate con le lingue amerinde, uno dei due gruppi linguistici nativi delle Americhe, che rappresenta la prima grande ondata migratoria dall'Asia in America. L'altro gruppo è il na-dene (che include le lingue athabaska e poche altre lingue), il quale rappresenta la seconda ondata migratoria asiatica nel continente americano, che rispetto alla prima fu più piccola e recente.[4]
Segue una breve tabella di confronto lessicale nel vocabolario di base delle lingue appartenenti alla famiglia eschimo-aleutina (circa 60 parole). Si noti che gli spazi vuoti non implicano l'assenza di equivalente interlinguistico in una particolare lingua per descrivere quel concetto, piuttosto che la parola in questione è formata da un'altra radice lessicale e non è imparentata con altre parole della lista. Inoltre potrebbero verificarsi spostamenti di significato da una lingua all'altra e quindi il "significato comune" è soltanto approssimativo. In alcuni casi la forma riportata si trova soltanto in alcuni dialetti della lingua in questione. Le forme sono riportate secondo l'ortografia latina laddove non specificato diversamente.[5] [6]
significato comune | Aleutino | Proto-eschimese | Sirenik | Yupik siberiano | Alutiiq | Yup'ik | Seward Inupiaq | Qawiaraq | Malimiutun | North Slope | Uummarmiutun | Siglitun | Inuinnaqtun | Natsilik | Kivalliq | Aivilik | Baffin settentrionale | Baffin meridionale | Nunavik | Inuttut del Labrador | Groenlandese settentrionale | Groenlandese occidentale | Groenlandese orientale | |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Persone | ||||||||||||||||||||||||
tau | tau | tau | tau | tau | tau | tau | tau | tau | tau | tau | tau | taa | taa | |||||||||||
Nonno/Padre | adax̂/taatax̂ | *ata *ata-ata | ata | ata | ata | aata | ata/ava | ata/ava | aapa/taata | aapa | aapa/ata | aappak/ataatak | aappak | ataata | ataata | ataata | ataata | ataata | ataata | ataata | ataata | ataataq | alaala | |
Madre | anax̂ | *ana *ana-ana | nana | naa/ana | aana | aana | aaga | aaga | aaka | aaka | aaka | amaamak/aana | amaamak/anaana | anaana | anaana | anaana | anaana | anaana | anaana | anaana | anaana | anaanaq | annivik | |
Figlio | *iʁni-ʁ | irnex | ighneq | irneq | irneq | irniq | irniq | irñiq | irñiq | irñiq | irniq | irniq | irniq | irniq | irniq | irniq | irniq | irniq | innik | irniq | irneq | irniq | ||
Figlia | *paniɣ | panex | panik | panik | panik | panik | panik | panik | panik | panik | panik | panik | panik | panik | panik | panik | panik | panik | panik | panik | panik | panik | ||
Fratello più anziano (di una donna) | huyux̂ | *aNǝ-LГun | anta | aningak | anngaq | anngaq | ani | ani | ani | ani | ani | aniraaluk | ani | ani | ani | ani | ani | ani | ani | anik | ani | ani | ani | |
Sorella più anziana (di un uomo) | uhngix | *aleqa | nuskit | alqaq | aɫqaq | aliraq | aliqaq | aliqaq | aliqaq | aliqaq | aliqaq | aliqaq | aliqaq | aliqaq | aliqaq | aliqaq | aliqannaq | angajuk | angajuk | angajuk | aliqa | aleqaq | alara | |
Fratello più giovane (di una donna) | kingii | *nukaq | ungjex | uyughaq | uyuwaq | uyuraq | nukaq | nukaq | nukaaluk | nukaaluk | nukaq | nukaq | nukaq | nukaq | mukaq | nukaq | nukaq | nukaq | nukaq | nukak | nukaq | nukaq | nukaq | |
Sorella più giovane (di un uomo) | uhngix | *nayak | najex | nayak | nayak | nayak | nayak | nayak | nayak | nayak | nayak | nayak | nayak | nayak | nayak | najak | najak | najak | najak | najaatsuk | najak | najak | najak | |
Marito | ugi | *uɣi | uga | ugwik | wik | wii | ui | ui | ui | ui | ui | ui | ui | ui | ui | ui | ui | ui | ui | uik | ui | ui | uviq | |
Moglie | ayagax̂ | *nuLiaq | nucix | nuliiq | nuliq | nuliaq | nuliaq | nuliaq | nuliaq | nuliaq | nuliaq | nuliaq | nuliaq | nuliaq | nuliaq | nuliaq | nuliaq | nuliaq | nuliaq | nuliak | nuliaq | nuliaq | nuliaq | |
Famiglia/Parenti | ilaanux̂ | *ila | ila | ila | ila | ila | ila | ila | ila | ila | ila | ila | ila | ila | ila | ila | ila | ila | ila | ila | ila | ila | ila | |
Uomo | tayaĝux̂ | *aŋu-nt | angeta | angun | angun | angun | angun | angun | angun | angun | angun | angun | angun | angut | angut | angut | anguti | anguti | anguti | angutik | angut | angut | tikkaq | |
Donna | ayaĝax̂ | *aʁnaq | arnax | arnaq | arnaq | arnaq | arnaq | arnaq | arnaq | arnaq | arnaq | arnaq | arnaq | arnaq | arnaq | arnaq | arnaq | arnaq | arnaq | annak | arnaq | arnaq | nuliakkaaq | |
Bambino | hlax | *aleqa | nukeɫpegaẋ | nukaɫpegaq | nukaɫpiaq | nukaɫpiaq | nugatpiaq | nugatpiaq | nukatpiaq | nukatpiaq | nukatpiaq | nukatpiraq | nukatpiaq | nukatpiaq | nukatpiaq | nukappiaq | nukappiaq | nukappiaq | nukappiaq | nukappiak | nukappiaq | nukappiraq | nugappiaq | |
Bambina | ayaĝaadax̂ | *nǝvi(a)ʁc(ǝɣ)a- | náẋserráẋ | neveghsaq | neviarcaq | niaqsaaʁruk | niaqsiaʁruk | niviaqsiaʁruk | niviaqsiaʁruk | niviakkaq | niviaqsiraq | niviaqhiaq | niviaqhiaq | niviakkiaq | niviaqsiaq | niviaqsaaq | niviaqsiaq | niviatsiaq | niviatsiak | niviarhiaq | niviarsiaraq | niiarsiaq | ||
Persona | anĝaĝinax̂ | *inguɣ | jux | yuk | suk | yuk/cuk | inuk | inuk | iñuk | iñuk | iñuk | inuk | inuk | inuk | inuk | inuk | inuk | inuk | inuk | inuk | inuk | inuk | iik | |
Suocera | *caki | saka | saki | caki | cakiq | sagi | chagi | saki | saki | hakigaq | saki | haki | haki | hakigaq | saki | saki | saki | saki | sakik | haki | saki | saqiq/sagiq | ||
Pronomi personali | Io, me, mi (singolare) | ting | *vi | menga | hwanga | w'iinga | w'iinga | wanga | uanga | uvanga | uvanga | uvanga | uvanga | uvanga | uvanga | uvanga | uvanga | uvanga | uvanga | uvaqa | uvak | uanga | uanga | uara |
Noi due (duale) | tingix | *vik | hwagakuk | w'iingakuk | w'iingakuk | waguk | uaguk | uvaguk | uvaguk | uvaguk | uvaguk | uvaguk | uvaguk | uvaguk | uvaguk | uvaguk | uvaguk | uvaguk | uvaguk | |||||
Noi (plurale) | tingin(s) | *vit | mengaketa | hwagakuta | w'iingakuta | w'iingakuta | wagut | uagut | uvagut | uvagut | uvagut | uvagut | uvagut | uvagut | uvagut | uvagut | uvagut | uvagut | uvagut | uvagut | uagut | uagut | uangit | |
Tu, te, ti (singolare) | txin | *ǝɫ-vǝn-t | ɫpi | ɫpet | eɫpet | eɫpet | ivlin | ilvin | ilvich | ilvich | ilvik | ilvit | ilvit | ivrit/itvin | igvin/idvin | igvit | ivvit | ivvit | ivvit | iffit | ihhit/i'lit | iɫɫit | ittit | |
Voi due (duale) | txidix | *ǝɫ-ptek | ɫpetek | eɫpetek | eɫpetek | iliptik | iliptik | iliptik | iliptik | iliptik | iliptik | iliptik | iliptik | iliptik | iliptik | ilissik | ilittik | ilittik | ilittik | |||||
Voi (plurale) | txichix | *ǝɫ-vcet | ɫpisi | ɫpesi | eɫpici | eɫpeci | ilipsi | ilipsi | ilivsi | ilivsi | iliffi | ilipsi | iliffi | iliphi | iliphi | ilipsi | ilissi | ilitsi | ilitsi | ilitsi | ilissi | ilissi | ilitsi | |
Lui/Lei/Esso | -kux | *tuq | -jix | -tuq | -tuq | -tuq | -ruq | -ruq | -ruq | -ruq | -ruq | -yuaq | -yuq | -ruq | -yuq | -yuq | -juq | -juq | -juq | -juk | -huq | -soq, poq | -tuq, puq | |
-Tu stesso-a/Loro stessi-e/Esso stesso | ilaan(s)/udan(s) | *ǝɫ-ŋat *ukuat | langwi/uket | lngit/ukut | elita/ukut | eliita/ukut | ilaat/ugua | ilaat/ugua | ilaat/ukua | ilaat/ukua | ilaat/ukua | ilaat/ukua | ukua/ukkua | ukua/ukkua | ukua/ukkua | ukua/ukkua | ukua/ukkua | ukua/ukkua | ukua/ukkua | ukua/ukkua | ukua/ukkua | ukua/ukkua | ugua/ukkua | |
-mi (affissi I persona singolare) | -kuq | *tua *kuq | -jua | -tua | -tua | -tua, -runga | -runga | -runga | -runga | -runga | -yunga, -yuami | -yunga | -yunga | -runga | -yunga | -junga | -junga | -junga | -junga | -junga | -junga | -punga, sunga | -pua, lua | |
-ti (affissi II persona singolare) | -kuxt | *it | -jet | -ten | -ten | -ten | -rutin | -rutin | -rutin | -rutin | -rutin | -yutin | -yutin | -rutit | -yutit | -jutit | -jutit | -jutit | -jutit | -jutit | -hutit | -sutit | -sulit | |
-lo, -la (affissi III persona singolare) | -kux | *tuq | -jix | -tuq | -tuq | -tuq | -ruq | -ruq | -ruq | -ruq | -ruq | -yuaq | -yuq | -ruq | -yuq | -yuq | -juq | -juq | -juq | -juk | -huq | -soq, poq | -tuq, puq | |
mio (affissi) | -ng | *nga | -ka/qa | -ka/qa | -ka/qa | -ka/qa | -ga/ra | -ga/ra | -ga/ra | -ga/ra | -ga/ra | -ga/ra | -ga/ra | -ga/ra | -ga/ra | -ga/ra | -ga/ra | -ga/ra | -ga/ra | -ga | -ga/ra | -ga/ra | -nga/ra | |
tuo (affissi) | -n | *in | -n | -n | -n | -n | -n | -n | -n | -n | -n | -n | -t | -t | -t | -t | -it | -it | -it | -it | -t | -t | -t | |
suo/sua (affissi) | -(n)gan | *ngan | -nga/a | -nga/a | -nga/a | -nga/a | -nga/a | -nga/a | -nga/a | -nga/a | -nga/a | -nga/a | -nga/a | -nga/a | -nga/a | -nga/a | -nga/a | -nga/a | -nga/a | -nga/a | -nga/a | -nga/a | -nga/a | |
lui/lei/esso/essa (affissi III persona singolare) | -kuu/qaa | *jaa/kaa | -jaa/kaa | -taa/kaa | -taa/kaa | -taa/kaa | -raa/gaa | -raa/gaa | -raa/gaa | -raa/gaa | -yaa/gaa | -yaa/gaa | -raa/gaa | -yaa/gaa | -jaa/gaa | -jaa/gaa | -jaa/gaa | -jaa/gaa | -jaa/gaa | -jaa/gaa | -jaa/gaa | -saa/gaa | -laa/ngaa | |
Chi (Interrogativo) | kiin | *kina | kiin | kina | kina | kina | kina | kina | kina | kina | kina | kina | kina | kina | kina | kina | kina | kina | kina | kina | kina | kina | kia | |
Cosa (Interrogativo) | alqux | *caŋu | sangǝ̄́ca | sangwa/suna | cacaq | cacaq/tcauna | suna | sua | sua | suna/suva | huna | suna | huna | huna | huna | suna | kisu | suna | suna | suna | kihu | suna/sua | kisik | |
Perché (Interrogativo) | alqul(-usaal) | *caŋu | sangaami | sangami | cin/caluni | ciin/caluni | suami | suami | summan/suvataa | summan/suvataa | huuq | suuq | huuq | huuq | huuq | suuq | suuq | sungmat | sumut | summat | huuq | suuq | suuq | |
Dove (Interrogativo) | qaataa | *nani | nani | nani/naa/sami | nama/nani | nani/cami | naung/nani | naunga/nani | sumi/nani/naung | sumi/nani/naung | humi/nani/nau | sumi/nani/naung | humi/nani/naung | humi/naung | nani/naung | sumi/nauk | nani/nauk | nami/nani | nami/nani | nami/nani | humi | sumi | sumi | |
Quando (Passato/futuro) (Interrogativo) | qanaayam | *qanga/qaku | qanga/qaku | qavnga/kaku | qangwaq/qaku | qangvaq/qaku | qanga/qagun | qanga/qagu | qaglaan/qaku | qanga/qaku | qanga/qaku | qanga/qakugu | qanga/qakugu | qanga/qakugu | qanga/qakugu | qanga/qakugu | qanga/qakugu | qanga/qakugu | qanga/qakugu | kanga/kakugu | qanga/qakugu | qanga/qaqugu | qanga/qara | |
Come (Interrogativo) | alqutal | *qanuq | qanex | qayuq | qayuq | qayuq/cangstun | qanuq | qanuq | qanuq | qanuq | qanuq | qanuq | qanuq | qanuq | qanuq | qanuq | qanuq | qanuq | qanuq | kanuk | qanuq | qanoq | qaniq | |
Parti del corpo | Mento | tsamlu | *tsamlu | tamla | tamlu | tamluq | tamlu | tavlu | tavluq | tavlu | tavlu | tavlu | tablu | tablu | tablu | tablu | tablu | tallu | tallu | tallu | talluk | taddu | taɫɫu | tattuq |
Cuore | kanuux̂ | *uŋ-uma- | ungevata | unguvan | unguwan | unguvan | uumman | uumman | uumman | uumman | uumman | uumman | uumman | uummat | uummat | uummat | uummati | uummati | uummati | uummatik | uummat | uummat | iimmat | |
Sangue | aamaaxs | *aruɣ | acex/arux | awk | auk | auk | awk | auk | auk | auk | auk | auk | auk | auk | auk | auk | auk | auk | auk | auk | auk | aak | aak | |
Capo | kamĝix̂ | *ńarǝ-qu- | iiceqeẋ | naasquq/nayquq | nasquq | nacquq | niaquq | niaquq | niaquq | niaquq | niaquq | niaquq | niaquq | niaquq | niaquq | niaquq | niaquq | niaquq | niaquq | niakuk | niaquq | niaqoq | suuniq | |
Capelli | iimlix | *ńujaq | nujǝẋ/jujǝẋ | nuyaq | nuyaq | nuyaq | nuyaq | nuyaq | nuyaq | nuyaq | nuyaq | nuyaq | nuyaq | nuyaq | nuyaq | nujaq | nujaq | nujaq | nujaq | nujak | nujaq | nujaq | nujaq | |
Occhio | dax̂ | *irǝ | eca | iya | ii/iingaq | ii/iingaq | izi | izi | iri | iri | iyi | iyi | iyi | iri | iyi | iji | iji | iji | iji | ijik | ihi | isi | ili | |
Ciglio | dam qaxsaa | *qǝmǝʁja- | qemerjax/seqpix | qemeryaq/siqpik | qemeryaq/ciqpik | qemeryaq/ciqpek | qimiriaq/siqpiq | qimiriaq/siqpik | qimiriaq/siqpik | qimiriaq/siqpik | qimiriaq/hiqpik | qimiriaq/siqpik | qimiriaq/hiqpik | qimiriaq/hiqpik | qimiriaq/hiqpik | qimiriaq/siqpik | qimiriaq/siqpik | qimiriaq/siqpik | qimiriaq/siqpik | kimigiak/sippik | qimiriaq/hiqpik | qimeriaq/serpik | qimiiaq/sirpik | |
Orecchio | tutusix̂ | *ciɣunt | siigeta | sigun | cuun | ciun | siun | siun | siun | siun | hiun | siun | hiun | hiut | hiut | siut | siuti | siuti | siuti | siutik | hiut | siut | siit/*tusaat | |
Naso | angusix̂ | *qǝŋa- | qengax | qengaq | qengaq | qengaq | qingaq | qingaq | qingaq | qingaq | qingaq | qingaq | qingaq | qingaq | qingaq | qingaq | qingaq | qingaq | qingaq | kingak | qingaq | qingaq | qingaq | |
Braccio | chuyux̂ | *taɫi- | jaqex | taɫiq | taɫiq | taɫiq | taliq | taliq | taliq | taliq | taliq | taliq | taliq | taliq | taliq | taliq | taliq | taliq | taliq | talik | taliq | taleq | taliq | |
Mano | chax̂ | *arɣa | ácxeẋ | aykaq | aikaq | aikaq | agrak | agraq | argak | argak | argak | adjgak *aygak | algak | argak | adjgak | aggak | aggak | aggak | aggak | aggak | aghak | assak | attak | |
Dito | atx̂ux̂ | *ińura- | nurax | yughaq | suaraq | yuaraq | inugaq | inugaq | iñugaq | iñugaq | iñugaq | inugaq | inugaq | inugaq | inugaq | inugaq | inugaq | inugaq | inugaq | inugak | inugaq | inuaq | iiaq | |
Unghia | *kikra | kiikiak | kigiak | kikiak | kikiak | kikiak | kikiak | kikiak | kikiak | kikiak | kikiak | kikiak | kikiak | kikiak | kikiak | kikiak | kikiak | kikiak | kigiak | |||||
Pancia | xax | *aqja | aqii | aqyaq | aqsaq | aqsaq | aqiaq | aqiaq | aqiaq | aqiaq | aqiaq | aqiaq | aqiaq | aqiaq | aqiaq | aqiaq | aqiaq | aqiaq | aqiaq | akiak | aqiaq | aqajaq | ariaq | |
qalasiq | qalahiq | qalasiq | qalahiq | qalahiq | qalahiq | qalasiq | qalasiq | qalasiq | qalasiq | kalasik | qalahiq | qalaseq | ||||||||||||
Ginocchio | chidiĝix | *ciɣǝr-qu | sigesqeẋ | serquq | cisquq | ciisquq | siitquq | siitquq | siitquq | siitquq | hiitquq | siitquq | hiitquq | hiitquq | hiitquq | siiqquq | siiqquq | siiqquq | siirquq | siikkuk | hiiqquq | siiqqoq | ||
Polpaccio | tugaadix̂ | *nakacuɣ-na- | nakasegnax | nakasugnaq | nakacugnaq | nakacugnaq | nakasungnaq | nakasungnaq | nakasrungnaq | nakasungnaq | nakahungnaq | nakasungnaq | nakahungnaq | nakahungnaq | nakahungnaq | nakasungnaq | nakasungnaq | nakasunnaq | nakasunnaq | nakasunnak | nakahungnaq | nakasunnaaq | ||
Piede | kitax̂ | *itǝɣ-(a-) | ítegá | itegaq | itaq | itgaq | itigak | itigaq | isigak | isigak | ihigak | itigak | itigak | ihigak | itigak | itigak | isigak | itigak | itigak | itigak | ihigak | isigak | ||
itiq | itiq | itiq | itiq | itiq | itiq | itiq | itiq | itiq | itiq | itik | itiq | iteq | iliq? *kiaavik | |||||||||||
Animali | Caribù | itx̂aygix̂ | *tuŋtu | tumta | tungtu | tuntu | tuntu | tuttu | tuttu | tuttu | tuttu | tuttu | tuktu | tuktu | tuktu | tuktu | tuktu | tuktu | tuttu | tuttu | tuttuk | tuktu | tuttu | tuttuq |
Cigno | qukingix̂ | *quɣruɣ | qerúmɫeráẋ | quuk | qugyuq | qugyuq | qugruk | qugruk | qugruk | qugruk | qugruk | qugyuk | qugyuk | qugyuk | qugyuk | qugjuk | qugjuk | qujjuk | qujjuk | kutjuk | qughuk | qussuk | qutsuk | |
Oca canadese | laĝix̂ | *lǝqlǝʁ | leẋɫeẋ | leghɫeq | neqɫeq | neqɫeq | lirliq | lirliq | lirliq | nirliq | nirliq | nirliq | nirliq | nirliq | nirliq | lirliq/nirliq | nirliq | nirliq | nirliq | nillik | nirliq | nerɫeq | nirtiq | |
Orca | aglux̂ | *aʁɫuɣ | arɫux? | arɫuk | aqɫuk | arɫuk | aarlu | aarlu | aarlu | aarlu | aarlu | aarlu | aarlu | aarluk | aarluk | aarluk | aarluk | aarluk | aarluk | aalluk | aarluk | aarɫuk | aartiq? | |
Scoiattolo artico | sixsix | *sigsik | siksix | sikik | cikik | cikik | siksrik | chiksrik | siksrik | siksrik | siksrik | siksik | hikhik | hiksik | hikhik | siksik | siksi | sitsik | sitsik | sitsik | highik | sissi | sitsiq | |
Pernice bianca | aĝdiikax̂ | *aqărɣiʁ | aqergex | aqargiiq/aqarriq | aqasgiiq | aqazgiiq | arargiq | arargiq | aqargiq | aqargiq | aqaygiq | aqiygiq | aqilgiq | aqirgiq/aqigriq | aqidjgiq | aqiggiq | aqiggiq | aqiggiq | aqiggiq | akiggik | aqighiq | aqisseq | nagalaraq | |
aahaaliq | ahaangiq | ahaangiq | aahaalliq | ahaangiq | ahaangiq | ahaangiq | ahaangiq | ahaangiq | ahaangiq | ahaangik | ahaangiq | ahaangiq | ahaangiq | |||||||||||
Balena | alax̂ | *aʁvǝʁ | arvex | arveq | arweq/arruq | arveq | arviq | arviq | arviq | arviq | arviq | arviq | arviq | arviq | arviq | arviq | arviq | arviq | arviq | avvik | arviq | arfeq | arpiq | |
qimmiq | qimmiq | qimmiq | qinmiq | qingmiq/qimmiq | qingmiq/qimmiq | qimmiq | qimmiq | qimmiq | qimmiq | kimmik | qimmiq | qimmeq | qimmiq | |||||||||||
Pesce | qax̂ | *ǝqaɫuɣ | iqeɫex | iqaɫuk | iqaɫuk | iqaɫuk | iraluk | iraluk | iqaluk | iqaluk | qaluk | iqaluk | iqaluk | iqaluk | iqaluk | iqaluk | iqaluk | iqaluk | iqaluk | ikaluk | iqaluk | eqaluk | iqalik | |
Pidocchio | kitux̂ | *kumaɣ | kúmex | kumak | kumak | kumak | kumak | kumak | kumak | kumak | kumak | kumak | kumak | kumak | kumak | kumak | kumak | kumak | kumak | kumak | kumak | kumak | kumak | |
Altro | Atmosfera/Clima/Fuori | silan/slax̂ | *cǝla | siɫa | sɫaa | ɫa | ciɫa/ella | sila | chila | sila | sila | hila | sila | hila | hila | hila | sila | sila | sila | sila | sila | hila | sila | sila |
Sì | aang | *aa/ii | ii | ii | ii-i | ii-i | ii-i | ii-i | ii | ii | ii | ii | ii | ii | ii | ii | ii | ii | ii | ii | ii | aap | ii | |
No | nangaa | *naaka *qaanga | naaka | naka/naah | kaa | ina/qanga | naami/naagga | qanngaq/naagga | naumi/naakka | naumi/naagga | naggai | naaggai | imannaq | iiq/naagga | naung/naagga | nauk/aakka | aakka/naagga | aukka/aggaq | naggai/nauk | aukang | na'a/naagga | naami/naagga | iiqqii | |
Casa | ulax̂ | *ǝŋlu | lu | inglu | englu | englu | iglu | iglu | iglu | iglu | iglu | iglu | iglu | iglu | iglu | iglu | iglu | illu | illu | illuk | iglu | iɫɫu | ittiq | |
Tenda | pulaatxix̂ | *tupǝʁ | tupex | tupeq | tuviq | tuviq | tupiq | tupiq | tupiq | tupiq | tupiq | tupiq | tupiq | tupiq | tupiq | tupiq | tupiq | tupik | tupiq | tupeq | tupiq | |||
Domandare | ahmat- | *apete | apet- | apetaqa- | apqar- | apete- | apiri- | apiri- | apiri- | apiri- | apiri- | apiri- | apiri- | apiri- | apiri- | apiri- | apiri- | apiri- | apiri- | apigi- | apiri- | aperi- | apii- | |
Raccontare una storia/una leggenda | uniikal | *uniɣ-paʁ- | unircex | ungikpaq | unifkuaq | unifkaraq | unipkaaq | unipkaaq | unipkaaq | unipkaaq | unipkaaq | unipkaaq | unipkaaq | unipkaaq | unipkaaq | unipkaaq | unikkaaq | unikkaaq | unikkaaq | unikkaak | unikkaaq | unikkaaq | unikkaaq | |
Piangere | qidal | *qiRă- | qeje | qeya | qia | qeya | qia | qia | qia | qia | qia | qia | qia | qia | qia | qia | qia | qia | qia | kia | qia | qia | qia | |
Freccia | *qaʁru | qarceẋ | ruuq | ruuq | qeruq | qarruq | qarruq | qarruq | qarruq | qarruq | qaryuq | qaryuq | qaryuq | qaryuq | qarjuq | qarjuq | qarjuk | qajjuk | katjuk | qarhuq | qarsoq | qarliq | ||
Fiocco di neve | qaniigix̂ | *qaniɣ | qanix | qanik | qanik | qaniq | qanik | qanik | qanik | qanik | qanik | qanik | qanik | qanik | qanik | qanik | qanik | qanik | qanik | kanik | qanik | qanik | qanik | |
Prezzo/Valore | akiisal | *aki | aka | aki | aki | aki | aki | aki | agi | agi | aki | aki | aki | aki | aki | aki | aki | aki | aki | aki | akik | aki | agiq | |
Avere fame | haagil | *kajak | kajex | keek | kaik | kaik | kaak | kaak | kaak | kaak | kaak | kaak | kaak | kaak | kaak | kaak | kaak | kaak | kaak | kaak | kaak | kaak | kaak | |
Cuoco | unagix̂ | *ǝɣa | ega | ega | ega | ega | iga | iga | iga | iga | iga | iga | iga | iga | iga | iga | iga | iga | iga | iga | iga | ega | inga | |
Fumo | huyux̂s | *puju | pujex | puyuq | puyuq | puyuq | puyuq | puyuq | puyuq | puyuq | puyuq | puyuq | puyuq | puyuq | puyuq | pujuq | pujuq | pujuq | pujuq | pujuk | pujuq | pujuq | pujuq | |
Cenere | utxix̂ | *aʁra | arex | aʁra | araq | araq | arra | arra | arra | arra | arra | arya | arya | arya | arya | arja | arja | arja | ajja | atjak | arhaq | arsaq | arlaq | |
Vento | achunal | *anuqǝ | anuqa | anuqa | anuqa | anuqa | anuri | anuri | anuri | anuri | anuri | anuri | anuri | anuri | anuri | anuri | anuri | anuri | anuri | anugik | anuri | anori | anirsiq | |
anirniq | anirniq | anirniq | anirniq | anirniq | anirniq | anirniq | anirniq | anirniq | aninnik | anirniq | anerneq | anirniq | ||||||||||||
Nome | asax̂ | *atǝʁ | atex | ateq | ateq | ateq | atiq | atiq | atiq | atiq | atiq | atiq | atiq | atiq | atiq | atiq | atiq | atiq | atiq | atik | atiq | ateq | aliq | |
Carico | husix̂ | *uci | usa | usi | uci | uci | uzi | uchi | usri | usi | uhi | usi | uhi | uhi | uhi | usi | usi | usi | usi | usik | uhi | usi | usi | |
Acqua | taangax̂ | *ǝmǝʁ | mex | emeq | meq | imiq | imiq | imiq | imiq | imiq | imiq | imiq | imiq | imiq | imiq | imiq | imiq | imiq | imiq | imik | imiq | imeq | imiq | |
Fuoco | qignal | *ǝknǝ- | ekn'ex | ekneq | keneq | keneq | ikniq | itniq | ikniq | igniq | ingniq | ingniq | ingniq | ingniq | ingniq | ingniq | ingniq | inniq | inniq | innik | ingniq | inneq | igivattattiq | |
qui- | qui- | qui- | qui- | qui- | qui- | qui- | qui- | qui- | kui- | qui- | qui- | quvi- | ||||||||||||
Nave, Barca | ayxaasix̂ | *umi(r)a | umax | umiaq | umiaq | umiaq | umiaq | umiaq | umiaq | umiaq | umiaq | umiaq | umiaq | umiaq | umiaq | umiaq | umiaq | umiaq | umiaq | umiak | umiaq | umiaq | umiaq | |
Lago | hanix̂ | *taci-ʁ | jajvex | nayvaq | nanwaq | nanvaq | navraq/teziq | navraq/tachiq | narvaq/tasriq | narvaq/tasiq | narvaq/tahiq | nayvaq/tasiq | nalvaq/tahiq | narvaq/tahiq | nagvaq/tahiq | navvaq/tasiq | navvaq/tasiq | navvaq/tasiq | navvaq/tasiq | navvak/tasik | nassak/tahiq | nassak/taseq | nattak/tasiq | |
Sole/Giorno | aĝadĝix̂ | *ciqi-nǝʁ | siqinex | siqineq/mazaq | ciqineq/masaq | ciqineq/macaq | siriniq/mazaq | chiqiniq/machaq | siqiñiq/masaq | siqiñiq | hiqiñiq | siqiniq | hiqiniq | hiqiniq | hiqiniq | siqiniq | siqiniq | siqiniq | siqiniq | sikinik | hiqiniq | seqineq | siirliq | |
Nuvola | *nụvǝja | nuiya | nuwiya | nuviya | nuviya | nuvuya | nuvuya | nuvuya | nuvuya | nuvuya | nuvuja | nuvujaq | nuvujaq | nuvujaq | nuvujak | nuvujaq | nuiaq | nuviaq | ||||||
Stella | sdax̂ | *umluria | uvluriaq | uvluriaq | uvluriaq | uvluriaq | uvluriaq | ubluriaq | ubluriaq | ubluriaq | ubluriaq | ubluriaq | ulluriaq | ulluriaq | ulluriaq | ullugiak | ulluriaq | ulloriaq | utturiaq | |||||
Terra | tanax̂ | *luna | nuna | nuna | nuna | nuna | nuna | nuna | nuna | nuna | nuna | nuna | nuna | nuna | nuna | nuna | nuna | nuna | nuna | nuna | nuna | nuna | ||
Collina | qayax̂ | *qemi | qemix | qemiq | qemiq | qemiq | qimiq | qimiq | qimiq | qimiq | qimiq | qimiq | qimiq | qimiq | qimiq | qimiq | qimiq | qimiq | qimiq | kimik | qimiq | qimeq | qimiq | |
Albero/Bosco | *napar- | napax | napartuq | napaq | napa | napaaqtuq | napaaqtuq | napaaqtuq | napaaqtuq | napaaqtuq | napaaqtuq | napaaqtuq | napaaqtuq | napaaqtuq | napaaqtuq | napaaqtuq | napaaqtiq | napaattuq | napaattuk | uqpik/napaaqtuq | urpik/napaartoq | urpik/napaartuq | ||
Latrato | qihlux | *qiluɣ | qelux | qilugaq | qiluk | qiluk | qiluk | qiluk | qiluk | qiluk | qiluk | qiluk | qiluk | qiluk | qiluk | qiluk | qiluk | qiluk | qiluk | kiluk | qiluk | qiluk | qiliilaq | |
E/Anche | ama | *amma | ama/sama | amahwa/aamta | amleq/cama | amleq/cama | amma | amma | amma | amma | amma | amma | amma | amma | amma | amma | amma | amma | amma | amma | amma | aamma | aamma | |
angatkuq | angatkuq | angatkuq | angatkuq | angatkuq | angakkuq | angakkuq | angakkuq | angakkuq | angakkuk | angakkuq | angakkoq | angakkiq | ||||||||||||
Cielo | inix̂ | *qilaɣ | qilex | qilak | qilak | qilak | qilak | qilak | qilak | qilak | qilak | qilak | qilak | qilak | qilak | qilak | qilak | qilak | qilak | kilak | qilak | qilak | qilak | |
kunik | kunik | kunik | kunik | kunik | kunik | kunik | kunik | kunik | kunik | kunik | kunik | kunik | ||||||||||||
Penna | haka | *culuk | silek | siluk | culuk | culuk | suluk | chuluk | suluk | suluk | huluk | suluk | huluk | huluk | huluk | suluk | suluk | suluk | suluk | suluk | huluk | suluk | siik | |
Latte | mulukax | *emug, itug | ituk/emunge | ituk/emuk | muk | ituk | immuk | immuk | immuk | immuk | ituk | miluk | miluk | ituk | immuk | immuk | immuk | immuk | immuk | immuk | immuk | immuk | immuk | |
wa | *uva | hwa | hwa | w'a | w'a | uvvaa | uvvaa | uvva | uvva | uvva | uvva | uvva | uvva | uvva | uvva | uvva | uvva | uvva | uvva | uhha | uffa | uppa | ||
Kayak | iqyaq | *qyaq | qajax | qayaq | qayaq | qayaq | qayaq | qayaq | qayaq | qayaq | qayaq | qayavialuk | qayaq | qayaq | qayaq | qajaq | qajaq | qajaq | qajaq | kajak | qajaq | qajaq | saqqit | |
Aggettivi e Espressioni | Brrr| Che freddo| | ababa | *alaapaa | alaapa | alaappa | alaappa | alaappa | alaappa | alaappa | alaappa | alaappa | ikkii | ikkii | ikkii | ikkii | ikkii | ikkii | ikkii | ikkii | ikkii | ||||
Ancora/Anche/Di più | ahlii | *culi | sali | salin | cali | cali | suli | chuli | suli | suli | huli | suli | huli | huli | huli | suli | suli | suli | suli | suli | huli | suli | suli | |
Moto ondoso del mare | hums | *puvet | puvceqertéẋ | puuvaaquq | puge- | puve- | puit- | puit- | puvit- | puvit- | puvit- | puvit- | puvit- | puvit- | puvit- | puvit- | puvit- | puvit- | puvit- | puvit- | puvit- | puik- | puiq- | |
Lungo | adul | *takǝ(v) | takevaláẋ | taakǝlʁi | takequq | takequq | tagiruq | tagiruq | takiruq | takiruq | takiruq | takiyuq | takiyuq | takiyuq | takiyuq | takijuq | takijuq | takijuq | takijuq | takijuk | takihuuq | takisooq/takivoq | tagiliq | |
Grasso | ignatul | *quvi | quginaẋ | quginaq | quili | quvinaq | quiniq | quiniq | quiniq | quiniq | quiniq | quiniq | quiniq | quiniq | quiniq | quiniq | quiniq | quiniq | quiniq | kuinik | quiniq | quineq | quiniq | |
Bianco | quhmax̂ | *qătǝ-ʁ | qetex | qeteq | qeteq | qeter- | qatiq | qatiq | qatiq | qatiq | qatiq | qatiq | qakuqtaq | qaquqtaq | qakuqtaq | qakuqtaq | qakuqtaq | qakuqtaq | qakutaq | kakuttak | qakuqtuq | qaqortoq | qaartiq | |
Capelli grigi | qidaayux | *qirʁǝʁ | qircéreɫeẋ | qiiq | qiiq | qiiq | qiʁriq | qirʁiq | qirʁiq | qirʁi | qirʁiq | qiyriq | qiiq | qiriq | qiiq | qiiq | qiiq | qiiq | qiiq | kiik | qiiq | qeeq | qiiq | |
Rame | kanuuyax̂ | **kanɣu-ja | kanuje | kanuya | kanuyaq | kanuyaq | kannuuyaq | kannuyaq | kannuyaq | kannguyaq | kannuyaq | kannuyaq | kannuyaq | kannuyaq | kanuhaq | kannujaq | kannujaq | kannujaq | kanusaq | kannujak | kannussaq | kanngussak | kanngutsak | |
Numeri | 1 | ataqan | *ataʁu-ci- | ateresex | ataaziq | atauciq/atuusiq | atauciq | atausiq | atauchiq | atausriq | atausiq | atauhiq | atausiq | atauhiq | atauhiq | atauhiq | atausiq | atausiq | atausiq | atausiq | atausik | atauhiq | ataaseq | alaasiq |
2 | aalax̂ | *malǝʁu- | malrug | malghuk | malluk | malruk | marluuk | marluk | malruk | malruk | malruk | malruk | malruuk | malruuk | malruuk | marruuk | marruuk | marruuk | maqruuk | magguuk | marluk | marluk | martut | |
3 | qankun(-s) | *pingajunt | pingejug | pingayut | pingaun | pingayun | pingasut | pingachut | piñgasrut | piñgasut | piñgahut | pingasut | pingahut | pingahut | pingahut | pingasut | pingasut | pingasut | pingasut | pingasut | pingahut | pingasut | pingasit | |
4 | siiching | *cǝtama- | sitamij | sitamat | staamat | cetaman | sitaman | chitaman | sisaman | sisaman | hihaman | sitaman | hitaman | hihamat | hitamat | sitamat | tisamat | sitamat | sitamat | sitamat | hihamat | sisamat | siamat | |
5 | chaang | *taɫiman | tasímengíyi | taɫimat | taɫiman | taɫiman | tauliman | taliman | talliman | talliman | talliman | talliman | talliman | tallimat | tallimat | tallimat | tallimat | tallimat | tallimat | tallimat | taddimat | tallimat | tattimat | |
6 | atuung | *aʁvinelegh | inglex | aghvínelek | arwinlgen | arvinglegen | arwinilik | arwinilik | itchaksrat | itchaksat | itchakhat | arvinillik | arvinillik | arviniq | arvinraq | arviniqtut | arviniliit | pingasuujuqtut | pingasuujurtut | pingasuujuttut | arhiniddit | arfinillit | arpiniit | |
10 | hatix̂ | *qulǝ(ŋ) | qulex? | qula | qulin | qula | qulit | qulit | qulit | qulit | qulit | qulit | qulit | qulit | qulit | qulit | qulit | qulit | qulit | kulit | qulit | qulit | qutit | |
Aleutino | Proto-eschimese | Sirenik | Yupik siberiano | Alutiiq | Yup'ik | Seward Inupiaq | Qawiaraq | Malimiutun | North Slope | Uummarmiutun | Siglitun | Inuinnaqtun | Natsilik | Kivalliq | Aivilik | Baffin settentrionale | Baffin meridionale | Nunavik | Inuttut del Labrador | Groenlandese settentrionale | Groenlandese occidentale | Groenlandese orientale |
Controllo di autorità | Thesaurus BNCF 60 · LCCN (EN) sh85044819 · GND (DE) 4600845-7 · J9U (EN, HE) 987007553011605171 |
---|